Samen optrekken in de eerste lijn

Begin dit jaar zijn vanuit Ouderengeneeskundig Netwerk Thuis in Eemland (ONTiE) de werkafspraken tussen huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde opgefrist en bekrachtigd door de betrokken organisaties. Werkafspraken die ervoor zorgen dat specialisten ouderengeneeskunde en huisartsen samen de zorg voor kwetsbare ouderen in regio Eemland goed kunnen blijven organiseren.

Huisarts Loes Meijer en Gea Antonides, specialist ouderengeneeskunde, werken al jaren intensief met elkaar samen en stonden aan de wieg van de allereerste werkafspraken.

Loes Meijer, huisarts in Amersfoort, was 15 jaar geleden betrokken bij het opstellen van de eerste werkafspraken rondom de samenwerking met specialisten ouderengeneeskunde (SO): “Naast werkafspraken maakten we in de regio een eerste verdeling van SO’s, met wie je contact kon opnemen en hoe.” Ook Gea Antonides, SO bij Beweging 3.0, maakte als een van de eersten werk van samen optrekken in de eerste lijn. Dat was in die tijd nog niet zo gebruikelijk. “Ik heb een groot hart voor de eerste lijn en doe daar graag mijn best voor. Dat is niet veranderd!”

Samen de schouders eronder
Kwetsbare ouderen die langer thuis moeten wonen, toenemende druk op huisartsen- en ouderenzorg. Gea en Loes herkennen het als geen ander. Loes: “Huisartsen hebben veel taken op hun bord. Daarom is het goed dat SO’s en huisartsen nog meer samen optrekken, zo van ‘jongens, hoe gaan we dit probleem nou met elkaar zo goed mogelijk aan voor de patiënt?’. Ik ben een groot voorstander van samen in de eerste lijn de schouders eronder blijven zetten. En daar is ONTiE volgens mij heel goed voor.” Gea: Ja, dat klopt, want als huisarts moet je al creatief nadenken over wie kan bijdragen: het wijkteam, een psychiatrisch team of misschien bemoeizorg. Er is een enorme hoeveelheid aan zorgorganisaties in de eerste lijn. Om daar goed je weg in te kennen vind ik een hele klus.”

Heldere afspraken
Binnen ouderengeneeskundig netwerk ONTiE is heel duidelijk beschreven in welke situatie een SO, al dan niet met spoed, geconsulteerd kan worden of kan aansluiten bij een MDO. Gea en Loes overleggen al regelmatig met elkaar. Loes: “Met Gea heb ik contact in situaties waarvan ik denk ‘Dit gaat niet goed’. Zo hadden we laatst nog contact over een thuiswonende zeer dementerende patiënt die zijn vrouw niet meer herkende. Met een spoedconsult door een SO hebben we toen snel diagnostiek kunnen doen en medicatieadvies gekregen om de situatie goed te houden. Soms vraag ik Gea bijvoorbeeld ook om te beoordelen welk soort woonvorm geschikt zou zijn.”
Helderheid over wie wat doet is prettig, zowel voor de zorgverleners, maar zeker ook voor de patiënt en zijn omgeving. Gea: “Vaak is er met familie al veel contact. Soms is de familie bij een multidisciplinair overleg (MDO). En het MDO-overleg in woonzorgcentra wordt altijd door een SO bijgewoond. Loes: “Zo weet je waar je samen aan werkt en wie wat doet. Het is dan gelijk duidelijk waar taken liggen. Als er iets gebeurt, weet je wat je moet doen. Dat helpt heel erg.”

‘Je staat in lastige problematiek niet alleen. Als je er gezamenlijk naar kunt kijken, voel ik me gesteund.‘

Proactief
Huisarts Loes had 35 jaar geleden nog iedere nacht dienst en was naar eigen zeggen reactief op wat er gebeurde. “Het is tegenwoordig veel pro-actiever. Het heeft ook ontzettend geholpen dat er een POH bijkwam die naar de ouderen ging.” Gea: “Huisartsen verschillen ook heel erg in de stijl van begeleiden. Het liefst proactief, hoewel ik ook weet dat er voor een huisarts grenzen aan zitten.” Loes haakt daarop in: “Ja, er zijn zeker grenzen. Maar door proactief te zijn, blijf je de dingen voor. Hierdoor heb je de situatie veel meer in de hand en zijn er minder ontsporingen.”

Met én voor de huisarts
Zowel Gea als Loes zien duidelijke meerwaarde in intensieve samenwerking tussen huisarts en SO. Loes: “Je staat in lastige problematiek niet alleen. Soms weet je echt niet precies wat goed is om te doen. Als je daar gezamenlijk naar kunt kijken, voel ik me gesteund. Vanuit verschillende perspectieven samenwerken zorgt ook nog eens voor creatievere oplossingen en dat verrijkt enorm.” Gea: “Als specialist ouderengeneeskunde besef ik dat in toenemende mate de complexe oudere thuis woont en zal blijven wonen. Ik zeg altijd: Als SO sta ik klaar voor de huisarts en voor de POH om mee te denken, mee te kijken, om te adviseren en als het nodig is mee te behandelen. Altijd samen met én voor de huisarts. Als je elkaar een beetje kent en je korte lijnen hebt, dan loopt het goed”.

Begin gewoon
Loes: “Tegen mijn collega-huisartsen wil ik zeggen: ‘Blijf niet te lang tobben, maar vraag of een SO meekijkt. Die heeft expertise op het gebied van de oudere, van mensen met cognitieve stoornissen of met probleemgedrag. Je hebt soms gewoon lastige situaties waarbij het heel verhelderend is te kunnen sparren of te checken of je op de goede weg zit.” Gea: “Tegen huisartsen die nog niet zoveel ervaring hebben met samenwerken met een SO wil ik zeggen: begin gewoon! Al werkenderwijs kom je er vanzelf achter wat je van elkaar nodig hebt. Misschien is dit alleen meekijken en adviseren, misschien ook mee behandelen. Daar kan je als huisarts ook een beetje je eigen weg in kiezen.”

Samen Sterker Eemland
ONTiE is een van de samenwerkingsprojecten binnen Samen Sterker. Samen Sterker is een domeinoverstijgend netwerk van huisartsen, zorginstellingen, gemeenten, het zorgkantoor en een zorgverzekeraar in regio Eemland. De bedoeling van het gezondheidsakkoord is om goede, betaalbare en toegankelijke zorg en ondersteuning voor alle inwoners van Eemland te organiseren.

Tekst en foto: Valérie Beaupain